له و کلید      

اولین سوال که همیشه پیش می آید این است؛ تفاوت رله با یک کلید در چیست؟

پاسخ ساده است به صورت ساختاری، بله رله همان کلید است ولی کلید را نمی توان از راه دور کنترل کرد و یا از آن به عنوان یک کنترل کننده ی هوشمند بهره برداری نمود، پس میتوان رله را یک کلید هوشمند دانست که علاوه بر داشتن ساختار اصلی یک کلید ویژگی های دیگری را نیز در خود دارد.

در شکل زیر یک رله را در حالت نرمال (Normal) مشاهده می نمایید، حالت نرمال به حالتی گفته می شود که رله ما هیچ گونه تحریکی ندارد و یا به زبان ساده تر رله به هیچ مدار و یا وسیله ای متصل نمی باشد.

همانگونه که مشاهده می نمایید ما 5 خروجی و ورودی داریم که دو پین در پایین که با علامن + و – نمایش داده شده اند و دو پین در سمت چپ که دارای نام های NC و NO بوده، و در نهایت پین تنهایی به اسم COMMON

دقت داشته باشید در هر مداری که علامت + و – را مشاهده می نمایید بدین معناست که این قسمت باید با برق DC تغذیه گردد.

همانگونه که در تصویر می بینید یک قطعه فلزی به پین COMMON وصل شده است که می تواند سوئیچ کرده و به صورت دلخواه به NC یا ON وصل شود، در حالت نرمال این قطعه فلزی به NC وصل می باشد و مثلا تصور کنید اگر به ON وصل شود مدار ما متصل شده و مصرف کننده شروع به مصرف می کند.

اما برای وصل شدن به ON از خاصیت مغناطیسی سیم پیچ قرار گرفته در پایین مدار استفاده می کنیم؛ می دانیم که اگر به یک سیم پیچ ولتاژ DCمتصل نماییم میدان مغناطیسی تولید می کند پس اگر ما به دو سر + و – که تنها 12 و یا 5 ولت نیاز دارد ولتاژ وصل کنیم کویل مغناطیسی شده و قطعه فلزی ما را که از جنس آهن می باشد را به سمت خودش جذب می کند با این کار قطعه فلزی از پین NC جدا شده و به پین ON متصل می گردد، مانند شکل زیر:

به همین سادگی می توانیم یک مدار را از راه دور کنترل نماییم مسلما این روش کنترل مزایا و معایبی دارد که در ادامه خواهیم دید.

 

 

چرا رله؟

خوب همانگونه که در تصاویر بالا مشاهده کردید می توانیم از رله به عنوان یک کلید استفاده نماییم ولی در دل آن ویژگی جالبی نهفته است که فقط منحصر به رله می باشد؛

در واقع رله همانند همه کلید‌های الکتریکی دیگر است و در سر راه سیم فاز (یا قطب مثبت در برق مستقیم) قرار می‌گیرد. برای این که یک وسیله الکتریکی را با این کلید خاموش و روش کنید، سیم نول برق شهر (یا منفی برق مستقیم) را مستقیما به وسیله الکتریکی متصل می‌کنید. سپس سیم فاز را به پایه COM متصل کرده و یک سیم به عنوان رابط فاز از پایه NO یا NC به وسیله برقی خود خواهید کشید. نکته دقیقا در همینجاست:

– اگر بخواهید با وصل شدن ولتاژ به پایه‌های فرمان، وسیله برقی شما روشن شود باید سیم رابط فاز را از NO به وسیله برقی خود ببرید. (فرمان مستقیم)

– اگر بخواهید با وصل شدن ولتاژ به پایه‌های فرمان، وسیله برقی شما خاموش شود باید سیم رابط فاز را از NC به وسیله برقی خود ببرید. (فرمان معکوس یا NOT)

و این ویژگی به هیچ وجه در کلید موجود نمی باشد.

کاربرد رله

رله طیف زیادی از کاربردها را شامل می گردد که در این قسمت به صورت کلی تنها به آنها اشاره می کنیم؛

  1. حفاظت (این مورد بیشتر در رله های قدرت و حفاظتی مطرح می گردد)
  2. کنترل کننده ای موثر
  3. استفاده به عنوان کنترلر خاص (درایو موتور و…)

 

 

تقسیم بندی رله ها

(این تقسیم بندی صرفا برای رله های معمولی بوده و شامل رله های حفاظتی نمی شود )

1-سنجشی

همانگونه که از نامش بر می آید در زمینه سنجش عمل می کند یعنی شما باید یک میزان خاص از حساسیت را برای آن تعریف نمایید تا رله در صورت مشاهده تخطی از آن میزان مشخص، شروع به واکنش نماید به عنوان مثال؛ رله ما برای جریان های بالای 2 آمپر تهیه شده است پس به محض اینکه جریان از 2 آمپر بیشتر شود شاهد عکس العمل رله خواهیم بود، و قاعدتا در جریان های کمتر از 2 آمپر اتفاق خاصی نباید رخ دهد، اکثر رله های حفاظتی در این دسته قرار می گیرند.

2-زمانی

در واقعیت این رله به تنهایی مورداستفاده قرار نمی گیرد بلکه باید با تجهیزات دیگر در شبکه و یا مدارات همکاری کند، این رله با توجه به زمانی که برایش تعیین می گردد مسئول قطع و یا وصل مدار می باشد.

-جهت یاب

یکی از عوامل مخرب در شبکه ها توان برگشتی می باشد این نوع رله توانایی تشخیص جهت توان و نیرو را دارد و با توجه به این عملگرد می تواند قسمتی از شبکه را که دچار نقص و یا خطا شده است از سایر قسمت ها ایزوله (جداسازی) نماید، این رله نیز جزء رله های حفاظتی به شما می آید.

4-جامد

این رله در دسته رله های الکترونیکی (به صورت کامل!) قرار می گیرد و عملا در شبکه های قدرت کاربردی ندارد (البته حتما در واحد کنترل که بیشتر جنبه الکترونیکی دارد آن را خواهید دید)، این رله به این دلیل جامد نامیده می شود که در واقع هیچ قسمت مکانیکی ندارد و عملیات کلیدزنی درون آن توسط نیمه هادی ها صورت می پذیرد و همین عامل سبب شده تا طول عمر بالایی داشته باشد، از رله حالت جامد در مداراتی که کلیدزنی بالایی دارند استفاده می شود و از سایر کاربردهای آن می توان به کنترل فاز برای موتورها اشاره کرد.

فاکتورهای مهم در انتخاب رله

شاید ابتدایی ترین و نخستین موردی که باید چک کنید ولتاژ و جریان رله هست و پس از آن باید دقت داشته باشیم که جریان آستانه (Max) رله مورد نظر چند آمپر است و شاید آخرین فاکتور تعداد تیغه های رله می باشد که در نهایت تعیین کننده حالت تک قطبی و یا چند قطبی رله می باشد.

مزیت های کلی رله

  1. ایزوله سازی: این مورد از جنبه حفاظت رله می باشد که قسمت معیوب مدار را از قسمت سالم جدا می کند.
  2. کنترل مدار توان بالا: با یک رله چند ولتی می توانید یک مدار چند صد ولتی را کنترل کنید و این مسلما گزینه خوبی برای کنترل یک مدار است.
  3. صرفه اقتصادی: با توجه به تمام موارد گفته شده رله گزینه ای اقتصادی برای سیستم مداری ما خواهد بود.

مشکلات رله

  1. کندکاری: به دلیل حالت وضعیت مکانیکی رله قابلیت پاسخ دهی خوبی در فرکانس های بالا (قطع زیاد) ندارد و در مدل های ارزان تر حتی در حفاظت نیز جالب عمل نمی کند (در صورت وقوع اتصال کوتاه مدار باید در زمان بسیار اندکی قطع شود تا خسارت به حداقل برسد).
  2. عدم کاربرد در توان های خیلی پایین: رله برای انجام عمل کلید زنی نیاز به ولتاژ دارد پس در مدارهایی با سطح ولتاژ های پایین عملا رله مفید نبود و به جای آن از ترانزیستور استفاده می شود.
  3. تولید جرقه: رله در ذات خودش همان کلید است پس داشتن آرک دور از انتظار نیست و همواره در دستگاه هایی که جرقه وجود دارد شاهد کاهش چشمگیر طول عمر آن قطعه نیز هستیم.
  4. تخلیه سلفی: یکی از بزرگترین معایب رله تخلیه شارژ سلفی آن می باشد و البته این مشکل در هر دستگاهی که دارای سلف نیز هست رخ می دهد، سلف یک عنصر ذخیره ساز انرژی هست و هرگاه به مدار وصل گردد شارژ شده و به محض جدا شدن از مدار خود را در مدار تخلیه می کند!، به زبان ساده تر یعنی در مسیری که نباید هیچ گونه جریانی باشد ایجاد جریان آنی (تقریبا زیاد) می کند .

 

 

بررسی دستگاه تست رله مدل PW636i

دستگاه تست رله مدل PW636i دارای ۴ خروجی ولتاژی ۳۰۰ ولت و ۶ خروجی جریانی ۳۲ آمپری بوده و توانایی تست تمام رله‌های حفاظتی از جمله رله‌های مدرن را دارد. این دستگاه ایده آل برای تمام کاربرد‌های برق قدرت، نیروگاه‌ها، تولیدکنندگان رله، تولیدکنندگان تابلو برق، موسسات تحقیقاتی، شرکت‌های تست می‌باشد. در این مقاله قصد داریم دید کلی به دستگاه و اجزای آن داشته باشیم. این دستگاه قابلیت‌های دیگری از جمله تست ترنسدیوسر، انرژی میتر و … را نیز دارد. از ویژگی‌های دیگر این دستگاه می‌توان به قابلیت انجام مانیتورینگ و ثبت، توان خروجی بالا، دقت بالا، دارای چند کیت رابط هماهنگ سازی و دارای رابط تقویت جریان برای تست رله جریان بالا، اشاره کرد.

 

در ادامه به توضیح بخش های مختلف دستگاه می پردازیم :

 

 

1-نکات ایمنی

۱. در صورتی که پریز برق متصل شده به PW۶۳۶i زمین حفاظتی ندارد، مشتری باید سوکت زمین PW۶۳۶i را به زمین حفاظتی محل وصل کند.
۲. قبل از قطع یا وصل تجهیز تحت تست، لطفا دستگاه را خاموش کنید.

  1. ولتاژ خروجی بیشتر از ۳۶ ولت، خطرناک بوده و باید احتیاط کرد.
    ۴. سوکت‌های ولتاژ /جریان خروجی نباید به ولتاژ خارجی وصل شود.
    ۵. سوکت‌های ولتاژ /جریان خروجی نباید به جریان خارجی وصل شود.
    ۶. جهت جلوگیری از تحت تاثیر قرار گرفتن تست، باید مدار خارجی را از رله جدا کرد.
    ۷. مسیر‌های تهویه را مسدود نکنید.
    ۸. از قرار دادن دستگاه در معرض باران اجتناب کنید.
    ۹. از روشن کردن و راه اندازی دستگاه در محل‌هایی که گاز‌های قابل اشتعال و بخار آب دارند، خودداری کنید.
    ۱۰. ولتاژ موجود در دستگاه می‌تواند به ۵۰۰ ولت برسد که خطرناک بوده و نباید خودتان محافظ دستگاه را جدا کنید.

 

2-مشخصات محصول

۱) انواع خروجی ها:
– خروجی جریان ۶×۳۲ آمپر (در دو گروه) – خروجی ولتاژ ۴×۳۰۰ ولت

۲) ورودی‌های باینری:
– دارای ۸ ورودی باینری برای کنتاکت‌های بدون پتانسیل یا دارای پتانسیل

۳)ورودی شمارنده
–  ۴ ورودی شمارنده سرعت بالا

۴)ورودی اندازه گیری DC
–  ۲ ورودی اندازه گیری DC برای تست ترانسدیوسر‌ها

۵) خروجی باینری
–  ۸ ورودی باینری در دو گروه، ۴ ورودی مدل کنتاکت خشک و ۴ ورودی مدل نیمه هادی

۶) خروجی‌های سطح پایین:
–  ۱۲ خروجی سطح پایین برای راه اندازی آمپلی فایر‌های خارجی یا تست رله‌ها بر اساس قاعده رگوسفکی

۷) رابط تقویت کننده‌های خارجی

۸) رابط GPS
–  امکان دریافت سیگنال پالسی GPS از طریق PGPS02

۹)رابط کنترلی سنکرونایز
–  جهت سنکرونایز چندین دستگاه PW۶۳۶i برای تست‌های مخصوص

 

۳آماده سازی دستگاه

قبل از انجام تست اطمینان حاصل کنید که تجهیزات زیرموجود هستند:
– دستگاه تست PW636i
– کابل تغذیه اصلی
– کابل کنترل LAN
– کامپیوتر دارای نرم افزار نصب شده PowerTest
– کابل‌های تست قابل اتصال به دستگاه

4-توضیحات کلی

بلوک دیاگرام:

کارت DSP
DSP (پردازنده سیگنال دیجیتال) با عملکرد بالا برای اطمینان از تولید سیگنال سریع و دقیق بر روی کارت DSP به کار برده می‌شود.

پانل جلویی
۱. خروجی جریان گروه ۱،
۲. خروجی جریان گروه ۲،
۳. خروجی ولتاژ
۴. تغذیه کمکی DC
۵. ورودی اندازه گیری DC
۶. پورت شبکه RJ۴۵،
۷. ورودی باینری گروه ۱،
۸. نمایشگر LED
۹. سوکت ارت
۱۰. خروجی باینری گروه ۱،
۱۱. دکمه مکث (Pause)
۱۲. رابط تقویت کننده جریان

پورت شبکه (اترنت)

پورت شبکه (اترنت)، توسط کابل کنترلی شبکه، برای اتصال به کامپیوتر به کار برده می‌شود.

رابط تقویت کننده جریان :این رابط جهت اتصال به تقویت کننده جریانی دیگر برای تست رله‌های توان بالا استفاده می‌شود

پنل پشتی

۱. ورودی باینری گروه ۲،
۲. خروجی باینری گروه ۲۳. رابط آمپلی فایر خارجی و خروجی سطح پایین
۴. تهویه
۵. کلید روشن و خاموش کردن دستگاه
۶. رابط GPS
۷. رابط هماهنگی چندین کیت
۸. دکمه ریست IP
۹. کانکتور تغذیه اصلی

رابط تقویت کننده خارجی و خروجی سطح پایین
از این رابط برای افزایش کانال خروجی و توان خروجی، که به تقویت کننده خارجی (سفارشی) وصل می‌شود، استفاده می‌شود.

رابط هماهنگ کننده چندین کیت
این رابط برای کنترل هماهنگی اتصال چندین کیت تست رله به کار می‌رود.

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *